Myślenie widoczne

Inspiracją dla platformy Stories that Move stała się koncepcja „myślenia widocznego” (ang. visible thinking). Nauczanie często przyjmuje postać mówienia, podczas gdy uczniowie i uczennice mają słuchać. A gdyby to odwrócić? Gdyby nauczanie stało się słuchaniem a uczenie się realizowało się poprzez mówienie? W przypadku zgłębiania mechanizmów związanych z dyskryminacją, które odgrywają istotną rolę w społeczeństwie i w życiu jednostki, świadomość procesu uczenia się może otworzyć zupełnie nowe sposoby myślenia.

Schematy myślenia widocznego wprowadzono na Uniwersytecie Harvarda jako nową metodę nauczania. „Najogólniej rzecz ujmując, polegają na eksternalizacji procesów myślowych, tak by uczący się mogli je lepiej zrozumieć.” Myślenie widoczne wykorzystuje schematy uczenia się oparte na prostych strukturach, takich jak zbiór pytań lub krótka sekwencja kroków.

Od działania do schematu

Myślenie widoczne można stosować we wszystkich grupach wiekowych, w nauczaniu dowolnych treści. Schematy często mają swój początek w działaniach. Działanie przekształca się w schemat, gdy zostaje wielokrotnie powtórzone w klasie. Uczniowie i uczennice poznają go i schemat staje się integralnym elementem procesu uczenia się. Schematy to wzory działań, które można włączać w lekcję i wykorzystywać w rozmaitych kontekstach. Na jednej lekcji można wykorzystać kilka schematów – tak właśnie robimy w naszej platformie. Chociaż schematy są zwykle proste, muszą być dobrze znane edukatorowi/ce. Myślenie widoczne jest ukierunkowane na ucznia lub uczennicę. Punktem wyjścia są jego lub jej myśli i pytania. Oznacza to konieczność przeznaczenia odpowiedniej ilości czasu na słowne interakcje i dyskusje, w których to uczeń lub uczennica odgrywa rolę wiodącą.

Mechanizmy myślenia

Myślenie widoczne ma realizować kilka celów. Po pierwsze, ma dać szansę rozwijania takich umiejętności związanych z myśleniem, jak kreatywność, dociekliwość, a także postaw takich jak pragnienie dotarcia do prawdy i osiągnięcia wiedzy. Po drugie, myślenie widoczne ma pogłębić rozumienie. To wyczula uczniów i uczennice na wszelkie możliwości myślenia i uczenia się. Schematy pomagają udokumentować proces myślowy. Wskazują, jaki jest wkład poszczególnych uczniów i uczennic w proces uczenia się całej klasy i dają okazję do rozmowy, dzielenia się poglądami i dyskusji.

Korzystanie ze schematów myślenia widocznego

• Częste powtarzanie schematów sprawia, że uczniowie i uczennice poznają je i włączają w proces uczenia się;
• Poprzez schematy manifestuje się proces uczenia się, co oznacza, że nie należy poddawać go ocenie jako właściwy lub niewłaściwy;
• Uwidocznienie przebiegu procesu uczenia się ułatwia jego wspomaganie;
• W klasie siła schematów leży nie w nich samych, lecz w dyskusjach, które towarzyszą
  ich realizacji.

Schematy wykorzystane w platformie Stories that Move

Zobacz Pomyśl Rozważ

Uczniowie i uczennice oglądają ilustrację, a następnie zapisują, co widzą, co o tym myślą i jakie pytania to w nich rodzi. Ten schemat łączy ich uważną obserwację z naturalną ciekawością.
Ten schemat jest wykorzystywany w Ścieżce 3 – Torze 2 oraz w Ścieżce 4 – Torach 2 i 3 .
Zapoznaj się ze szczegółowym opisem schematu

Zastanów się Dobierz się Podziel się

Uczniowie i uczennice analizują ilustrację lub temat, a następnie omawiają swoje ustalenia w parach. Dzięki temu wszyscy mogą podzielić się własnymi pomysłami. Niektóre z pomysłów prezentuje się następnie na szerszym forum. Przedmiotem takiej prezentacji może być na przykład coś, co zaskoczyło którąś osobę w wypowiedzi partnera lub partnerki z pary. Ten schemat służy budowaniu umiejętności aktywnego rozumowania i objaśniania.
Zapoznaj się ze szczegółowym opisem schematu

Nagłówki

To schemat uczący wydobywania tego co istotne. Zadaniem jest ujęcie tematu lub idei w postaci zwięzłego nagłówka, co zmusza do oceny wagi poszczególnych kwestii i uchwycenia tych kluczowych.
Ten schemat jest wykorzystywany w Ścieżce 4 – Torze 2.
Zapoznaj się ze szczegółowym opisem schematu

Wcześniej myślałem/am…, lecz teraz uważam

Schemat służący refleksji nad tym, jak zmieniło się nasze myślenie i dlaczego.
Ten schemat jest wykorzystywany w Ścieżce 2 oraz w Ścieżce 4 – Torze 3 .
Zapoznaj się ze szczegółowym opisem schematu

Zbliżenie – Szerszy plan

Schemat wymagający zbadania szczegółów i dokonania interpretacji. Uczniowie i uczennice oglądają kolejne fragmenty ilustracji i mają odpowiedzieć na pytanie, co – ich zdaniem – widzą i co mogą zobaczyć w dalszej kolejności. Może to rozwinąć się w dyskusję na temat „szerszego” spojrzenia na rozmaite kwestie.
Ten schemat jest wykorzystywany w Ścieżce 1 oraz w Ścieżce 2 – Torze 1.
Zapoznaj się ze szczegółowym opisem schematu